นพ. สิริศักดิ์ บูรณวัฒนาโชค
ศัลยกรรมกระดูกและข้อ ส่องกล้องข้อไหล่และข้อเข่า
ข้อเข่าเสื่อมมักเป็นภาพจำของอาการปวดเข่า ทว่าในความจริงมีหลายโรคที่นำไปสู่อาการปวด โดยมีการอักเสบเป็นจุดร่วม ‘ปวด แดง ร้อน บวม’ เพียงสี่คำก็พออธิบายความผิดแปลกที่อยู่ภายใน หมอจึงอยากพาผู้อ่านสำรวจโรคที่เป็นไปได้จากอาการปวด
ข้อเข่าไม่ได้ช่วยให้เคลื่อนไหวได้สะดวก แต่ยังรองรับน้ำหนักร่างกายท่อนบนขณะลุกยืน เมื่อข้อเข่าได้รับบาดเจ็บหรือพบสิ่งแปลกปลอม ร่างกายจะตอบสนอง เพื่อขจัดสิ่งแปลกปลอมและฟื้นฟูเนื้อเยื่อที่ได้รับความเสียหายใน 4 กระบวนการ
การอักเสบเกิดได้จากหลายสาเหตุ และสาเหตุของการอักเสบเป็นหนึ่งปัจจัยที่ช่วยให้รู้ถึงโรคได้มากขึ้น
‘สาเหตุ’ คือจุดตัดแรกที่ใช้แยกชนิดของโรค อาการปวดคือรายละเอียดย่อยที่ต้องใช้การสังเกต จึงรู้ได้ถึงความแตกต่าง
โรคข้อเข่าเสื่อมคือภาวะที่กระดูกอ่อนผิวข้อในเข่าเสื่อมสภาพลงจนถึงโครงสร้างภายใน ส่งผลให้ข้อฝืด เมื่อขยับอาจรู้สึกถึงการเสียดสีของกระดูก สาเหตุเกิดได้ทั้งการรับภาระหนักจากน้ำหนักตัวที่มาก การงอเข่าจนอักเสบ การเคยได้รับบาดเจ็บที่เขาอย่างรุนแรง พันธุกรรมและอายุที่มากขึ้น
‘เอ็นไขว้หน้า’ เป็นเอ็นขนาดใหญ่ที่ช่วยรักษาความมั่นคงขณะหมุนตัวเร็ว ๆ โดยอาจเกิดจากอุบัติเหตุจากกีฬาที่ส่งผลให้เข่าบิดอย่างรุนแรง หากใช้งานข้างที่มีปัญหานานโดยไม่ได้เข้าพบแพทย์ มีโอกาสที่ส่วนอื่นจะได้รับบาดเจ็บร่วมด้วย เช่น หมอนรองเข่าฉีกขาด ถุงน้ำข้อเข่าอักเสบ กระดูกอ่อนเข่าแตกหัก ซึ่งอาจส่งผลให้เกิดข้อเข่าเสื่อมได้ในอนาคต
หมอนเข่าฉีกขาดมักเป็นโรคที่วินิจฉัยค่อนข้างยาก ส่วนมากมักต้องทำ MRI จึงจะวินิจฉัยได้ บางครั้งเข่าบิดหมุน หรือลื่นสะดุดเพียงเล็กน้อยก็สามารถทำให้เกิดหมอนรองเข่าขาดได้
ทั้งโรคเกาต์และรูมาตอยด์ต่างเป็นโรคข้อเข่าอักเสบชนิดที่รุนแรงกว่าปรกติ แต่แตกต่างกันที่สาเหตุ
เมื่อเชื้อโรคเข้าสู่ข้อเข่า ร่างกายย่อมหาทางขจัดสิ่งแปลกปลอมนั้นออก ทำให้อักเสบ ติดเชื้อและปวดรุนแรง โดยมักมีไข้ร่วมด้วย หากไม่รีบรักษาอาจทำให้กระดูกอ่อนเสียหายอย่างรวดเร็ว
นอกจากโรคและการบาดเจ็บแล้ว ยังมีปัจจัยเสี่ยงอื่นๆ ที่อาจทำให้เกิดอาการปวดเข่าได้ เช่น
‘เพราะสองสิ่งเป็นสิ่งเดียวกัน’ ร้อนและเย็นเป็นสิ่งเดียวที่อยู่คู่เพื่อความสมดุล การประคบจึงเป็นศาสตร์ที่อาศัยประโยชน์นี้เพื่อลดทอนอาการปวด
ศัลยกรรมกระดูกและข้อ ส่องกล้องข้อไหล่และข้อเข่า
