ไส้เลื่อน โรคที่เกิดขึ้นได้ทั้งชายและหญิง

นพ.ศิริโรจน์ ฉันทชัยวัฒน์

แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านศัลยกรรมทั่วไป

     ผนังร่างกายโดยเฉพาะผนังช่องท้อง เป็นโครงสร้างที่บรรจุปกป้องอวัยวะต่าง ๆ ภายใน เพื่อการทำงานปกติของอวัยวะ เมื่อมีจุดอ่อนในโครงสร้างผนังหน้าท้องเกิดขึ้น อวัยวะที่บรรจุอยู่ในช่องท้องก็เคลื่อนที่ออกไปยังจุดอ่อนเหล่านั้น เกิดเป็นก้อนตุงในตำแหน่งที่เป็นจุดอ่อนนั้น ๆ ภาษาทั่วไปก็เรียกภาวะนี้ว่า "ไส้เลื่อน"

ภาวะไส้เลื่อน

     ภาวะไส้เลื่อน (Hernia) เกิดจากความไม่สมบูรณ์ของผนังหน้าท้องซึ่งพบได้ตั้งแต่แรกเกิด ซึ่งแสดงอาการเมื่อโตเป็นผู้ใหญ่ร่วมกับการออกแรงเบ่งจนขึ้นในช่องท้อง ทำให้เกิดไส้เลื่อนขึ้นมา เมื่อเข้าสู่วัยชรา กล้ามเนื้อทั่วร่างกายก็เริ่มโรยรา โดยเฉพาะกล้ามเนื้อผนังช่องท้องที่บางลงกลายเป็นจุดอ่อน

ไส้เลื่อนบริเวณขาหนีบ 

1.  Inguinal Hernia

     ผู้ชายเมื่อครั้งยังเป็นตัวอ่อนในครรภ์มารดา ลูกอัณฑะจะถือกำเนิดขึ้นในช่องท้องและเคลื่อนตัวออกช่องท้องผ่านผนังช่องท้องส่วนล่างบริเวณขาหนีบลงไปในถุงอัณฑะ เมื่อเวลาผ่านไปผน้ังช่องท้องนั้นจะเชื่อมตัวปิดเหลือเพียงช่องเล็ก ซึ่งหากผนังท้องส่วนนี้เชื่อมปิดไม่สมบูรณ์ก็มีโอกาสเป็นไส้เลื่อนได้ ซึ่งผู้หญิงบางคนก็เกิดภาวะไส่เลื่อนขาหนีบในตำแหน่งนี้ได้เช่นกัน แต่เป็นตรงหัวเหน่าแทน 

2.  Femoral Hernia

     บางรายโดยเฉพาะผู้หญิงผอมบางมากจะมีไส้เลื่อนในลักษณะก้อนตุงบริเวณต้นขาใต้ขาหนีบ เนื่องจากหลอดเลือดที่ลงไปเลี้ยงขาต้องเดินทางจากช่องท้องผ่านขาหนีบ

อาการไส้เลื่อน

อาการไส้เลื่อนบริเวณขาหนีบสามารถแสดงอาการใน 2 แบบ ได้แก่

• อาการเป็น ๆ หาย ๆ โดยเฉพาะอาการก้อนตุงจะหายไปเมื่อนอนลง
• กลับมาเมื่อผู้ป่วยยืนขึ้นหรือออกแรงเบ่ง เริ่มแรกอาจเป็นก้อนตุงตรงขาหนีบด้านบน นานเข้าอาการเริ่มมากขึ้นจนกระทั่งลงไปในถุงอัณฑะ และเนื่องจากอวัยวะภายในที่เคลื่อนตัวลงไปปริมาณมาก ซึ่งอาจอุดตันจนไม่สามารถดันกลับเข้าที่หรือเคลื่อนตัวจนอุดตัน กรณีควรได้รับการผ่าตัดฉุกเฉิน

การรักษาภาวะไส้เลื่อน

     แพทย์สามารถรักษาภาวะไส้เลื่อนด้วยการปิดซ่อมจุดอ่อนบริเวณช่องท้อง โดยปัจจุบันมักใช้ตาข่ายวัสดุสังเคราะห์สำหรับเย็บซ่อมตำแหน่งที่เป็นจุดอ่อนให้แข็งแรง ส่วนวิธีการผ่าตัดมีทั้งการผ่าตัดแบบเปิดธรรมดากับการผ่าตัดแบบส่องกล้อง ซึ่งการผ่าตัดแบบแรกเป็นที่นิยมแพร่หลาย

การผ่าตัดรักษาภาวะไส้เลื่อน

• การผ่าตัดแบบเปิด ซึ่งเป็นที่นิยมอย่างแพร่หลาย เนื่องจากสามารถทำได้เร็ว โดยวิสสัญญีแพทย์จะใช้ยาชาไขสันหลังหรือวางยาสลบตื้น ซึ่งกินเวลาฟื้นตัว 1-2 สัปดาห์
• การผ่าตัดแบบส่องกล้อง อีกวิธีที่ทำได้เร็ว เจ็บน้อย ฟื้นตัวเร็วและได้แผลเล็กกว่า (เพียงครึ่งถึง 1 เซนติเมตร) ซึ่งวิสัญญีแพทย์ต้องวางสลบลึกเท่านั้น และไม่สามารถฉีดยาชาไขสันหลังได้ โดยแพทย์ดำเนินการด้วยเครื่องมือส่องกล้องซึ่งใช้เวลาผ่าตัดนานกว่าแบบแรก อย่างไรก็ตาม ค่าใช้จ่ายโดยทั่วไปอาจราคาสูงกว่าเท่าครึ่งถึงสองเท่าเมื่อเทียบกับการผ่าตัดแบบเปิด ซึ่งให้ผลข้างเคียงคล้ายกัน เช่น เลือดออก ติดเชื้อ บาดเจ็บเส้นประสาทข้างเคียงทำให้ชา ปวดเรื้อรัง

แก้ไข

20/09/2565