โรคไข้เลือดออก โรคระบาดที่เกิดได้จากมุมอับของตัวบ้าน

โรคไข้เลือดออก

     โรคไข้เลือดออก (Dengue hemorrhagic fever: DHF) เป็นโรคติดต่อที่เกิดจากเชื้อไวรัสเดงกิ (Dengue Virus) โดยมียุงลายเป็นพาหะนำโรค โดยทั่วไปพบบ่อยในเด็กที่มีอายุ 5-14 ปี มักพบการระบาดในช่วงฤดูฝน ประมาณเดือนพฤษภาคมถึงกันยายน

อาการของโรคไข้เลือดออก

หากผู้ป่วยไข้เลือดออกมีอาการดังต่อไปนี้ข้อใดข้อหนึ่ง ต้องรีบนำส่งโรงพยาบาลเพื่อให้แพทย์รักษาอย่างเร่งด่วน เพื่อช่วยชีวิตและป้องกันภาวะแทรกซ้อน

• มีอาการไข้สูงตลอดเวลา หน้าแดง ตาแดง ไอ เจ็บคอ ปวดศีรษะ ปวดเมื่อยตามตัว
• ซึมลง อ่อนเพลียมาก หรือรับประทานอาหารได้น้อยลง
• ปวดท้องมาก คลื่นไส้อาเจียนตลอดเวลา
• มีเลือดออกตามร่างกาย เช่น เลือดกำเดา อาเจียน หรือถ่ายอุจจาระเป็นสีดำ
• กระสับกระส่าย หงุดหงิด พฤติกรรมเปลี่ยนไปจากปกติ
• กระหายน้ำตลอดเวลา ในเด็กเล็กร้องกวนตลอดเวลา
• ตัวเย็น สีผิวคล้ำลง หรือตัวลาย ๆ
• ปัสสาวะน้อยลง หรือไม่ถ่ายปัสสาวะเป็นเวลานาน

เด็กเล็กและผู้สูงอายุน่าห่วงเป็นพิเศษ

     โดยเฉพาะเด็กเล็กอายุต่ำกว่า 1 ปี และผู้สูงอายุ เป็นกลุ่มที่มีความเสี่ยงสูงต่อการติดเชื้อไข้เลือดออก เด็กเล็กมีภูมิต้านทานต่ำถ้าติดเชื้ออาจมีอาการรุนแรง ส่วนผู้สูงอายุที่มีโรคประจำตัว เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง ถ้าติดเชื้อไข้เลือดออกอาการจะรุนแรงมากเช่นกัน ดังนั้นหากมีไข้สูงติดต่อกัน 2 วันและไม่ลดลง ควรนึกถึงโรคไข้เลือดออกและรีบไปพบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยและรักษาให้เหมาะสม

3 ระยะของโรคไข้เลือดออก

• ระยะไข้ (2-7 วัน) มีไข้สูงทันที 39-40 องศาเซลเซียส ตัวร้อนจัด ไข้ไม่ลดแม้ทานยา เบื่ออาหาร หน้าแดง ปวดศีรษะ คลื่นไส้ ปวดท้อง มีจุดเลือดออกตามลำตัว แขน ขา หรือมีเลือดกำเดาไหล
• ระยะวิกฤต ไข้จะลดลงอย่างรวดเร็ว อาจมีอาการทรุดลง กระสับกระส่าย มือเย็น ชีพจรเบา ปวดท้องมาก อาเจียน ถ่ายเป็นเลือด อาจถึงขั้นช็อกหมดสติได้
• ระยะฟื้น เมื่อผ่านพ้นระยะวิกฤต อาการจะดีขึ้นอย่างรวดเร็ว ฟื้นตัวกลับสู่สภาวะปกติ

การรักษาและดูแลเมื่อเป็นโรคไข้เลือดออก

• หากมีไข้ควรใช้ผ้าชุบน้ำเช็ดตัว ด้วยน้ำธรรมดาหรือน้ำอุ่นบ่อย ๆ สวมเสื้อผ้าที่ไม่หนามากและห่มผ้าบาง
• ควรรับประทานยาพาราเซตามอล ห่างกันอย่างน้อย ทุก 4 ชั่วโมง ห้ามใช้ยาแอสไพริน เพราะอาจทำให้เลือดออกได้ง่าย ห้ามฉีดยาเข้ากล้ามเนื้อและไม่รับประทานยาอื่นที่ไม่จำเป็น
• ผู้ป่วยควรได้รับน้ำทดแทน เพราะการมีไข้สูง เบื่ออาหารและอาเจียน ทำให้ร่างกายขาดน้ำ แนะนำให้ดื่มน้ำเกลือแร่ หรือน้ำผลไม้ใส่เกลือเล็กน้อย ไม่ควรดื่มน้ำเปล่าอย่างเดียว หากมีอาการอาเจียนให้ดื่มครั้งละน้อย ๆ แต่ดื่มบ่อย ๆ
• เมื่อผู้ป่วยเริ่มมีอาการดีขึ้น จะเริ่มมีความอยากอาหาร ควรให้รับประทานอาหารอ่อนย่อยง่ายรสไม่จัด เช่น ข้าวต้ม หรือโจ๊ก และงดอาหารหรือเครื่องดื่มที่มีสีดำ แดงเพราะถ้าอาเจียนจะแยกไม่ได้ว่าเป็นเลือดหรือไม่

ถ้าผู้ป่วยเริ่มไข้ลดและซึมลง ปวดท้องมากขึ้น มือเท้าเริ่มเย็นและเริ่มกระสับกระส่าย แสดงว่าผู้ป่วยเข้าสู่ระยะวิกฤต ควรเข้าพบแพทย์เพื่อรักษาและดูแลอย่างใกล้ชิด หากมีรุนแรงมากจำเป็นต้องรับดูแลในหอผู้ป่วยวิกฤต

การป้องกันโรคไข้เลือดออก

• กำจัดลูกน้ำแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลายทุกแห่งในและรอบบ้าน เพราะยุงลายจะวางไข่ในน้ำนิ่ง ดังนั้นควรปิดฝาภาชนะเก็บน้ำและทำลายภาชนะต่าง ๆ ที่เป็นแหล่งน้ำขังด้วยการใช้ทรายอะเบทหรือเกลือใส่ในน้ำเพื่อทำลายลูกน้ำยุงลาย
• พ่นสารเคมีหรือการบูรในมุมอับภายในบ้านและรอบบ้านทุกสัปดาห์
• ระวังอย่าให้ยุงกัด โดยเฉพาะในเวลากลางวัน ดังนั้นควรนอนในมุ้งหรืออยู่ในที่แสงสว่างเพียงพอและลมพัดผ่านสะดวก
• เข้ารับวัคซีนไข้เลือดออกเดงกีเพื่อลดโอกาสเสี่ยงเป็นไข้เลือดออก ทั้งยังช่วยลดความรุนแรงของโรคไข้เลือดออกหากติดเชื้อ