รศ.นพ. บัญชา ศันสนีย์วิทยกุล
อายุรศาสตร์โรคหัวใจ
หัวใจเต้นพลิ้ว (Atrial Fibrillation) หรือที่เรียกกันทั่วไปว่า AF คือการที่หัวใจเต้นเร็วและมีจังหวะที่ไม่สม่ำเสมอ ในระหว่างที่เป็น AF หัวใจสองห้องบนจะเต้นไม่สม่ำเสมอและเป็นคนละจังหวะกับหัวใจทั้งสองห้องล่าง ทำให้การปั๊มเลือดไปเลี้ยงส่วนต่าง ๆ ของร่างกายไม่มีประสิทธิภาพ ก่อนปรากฏเป็นอาการใจสั่น หายใจไม่ทันและร่างกายอ่อนแรง ซึ่งส่งผลให้เกิดความเสี่ยงต่อหลอดเลือดสมองแตก หัวใจล้มเหลว และโรคหัวใจอื่นๆ
AF คือการที่หัวใจเต้นเร็วและมีจังหวะที่ไม่สม่ำเสมอ เพราะกระแสไฟฟ้าที่กำหนดจังหวะการเต้นของหัวใจมีปัญหา คล้ายกับระบบไฟฟ้าของปั๊มที่มีไฟกระตุก
หัวใจเรามีห้องอยู่ 4 ห้อง สองห้องบนและสองห้องล่าง ในห้องขวาบนมีกลุ่มเซลล์ชนิดหนึ่งที่เรียกว่า Sinus node (SA Node) ซึ่งทำหน้าที่ส่งกระแสไฟฟ้าให้หัวใจสองห้องบนเริ่มเต้น ก่อนไหลเวียนผ่านกลุ่มเซลล์ที่เรียกว่า Antrioventricular node (AV Node) ซึ่งระหว่างหัวใจสองห้องบนและสองห้องล่าง อย่างไรก็ตาม หาก AF กระแสไฟฟ้าเริ่มส่งมายังหัวใจสองห้องล่างเริ่มเต้นอย่างไม่เป็นระเบียบ เมื่อมีจำนวนเยอะมากย่อมทำให้หัวใจห้องบนเต้นไม่เป็นจังหวะ รัวและเร็ว พอสัญญาณไฟฟ้าที่มีมากกว่า 350 ครั้งต่อนาที ได้รับการส่งไปยังสองห้องล่างผ่าน AV Node ก็จะเจอปัญหาขั้นที่สอง เพราะ AV Node ไม่สามารถรับสัญญาณไฟฟ้าที่ส่งมาได้ทั้งหมดแค่ 200 ครั้งเท่านั้น
คล้ายทางด่วนที่มีพื้นที่จำกัด พอรถมามาก ๆ ก็ไม่สามารถรองรับได้หมด ซึ่งภาวะหัวใจเต้นพลิ้วเป็นสิ่งที่เกิดจากความผิดปกติของหัวใจโดยธรรมชาติ บางคนอาจใช้ชีวิตโดยไม่รู้ว่ามีภาวะนี้อยู่
แต่ในกลุ่มที่มีอาการหัวใจเต้นพลิ้วยังแบ่งได้ 3 กลุ่มย่อย
การรักษาภาวะหัวใจเต้นพลิ้ว (AF) มีเป้าหมายเพื่อทำให้จังหวะหัวใจกลับมาเต้นปกติ หรือควบคุมจังหวะการเต้นของหัวใจและป้องกันไม่ให้เกิดลิ่มเลือด
อาการดังกล่าวเกิดจากเหตุกระตุ้นจากภายนอกหัวใจ เช่น
การรักษาภาวะหัวใจเต้นพลิ้ว AF ในกลุ่มนี้สามารถทำได้เอง หากควบคุมการใช้ชีวิตประจำวัน ควบคุมคาเฟอีนและแอลกอฮอลล์หรือดูแลรักษาอาการไทรอยด์ที่เป็นอยู่ ก็สามารถลดโอกาสเกิดอาการ AF ได้
ความผิดปกติของหัวใจ เช่น โรคหลอดเลือดหัวใจอุดตัน ลิ้นหัวใจตีบ หัวใจทำงานล้มเหลว ซึ่งสามารถกระตุ้นเกิดอาการหัวใจเต้นพลิ้วได้ทั้งสิ้น การรักษาในกลุ่มนี้ต้องมุ่งแก้ความผิดปกติที่เป็นต้นเหตุ เพื่อป้องกันไม่ให้ไปกระตุ้นให้มีอาการอีก ถ้าแก้ไขไม่ได้โอกาสที่ทำให้ตัวโรคหายเป็นปกติก็เป็นไปได้ยาก
ภาวะหัวใจเต้นพลิ้วชนิดนี้เป็นความผิดปกติจากระบบไฟฟ้าของหัวใจห้องบนเอง ซึ่งมักเป็นความเสื่อมของระบบไฟฟ้าในหัวใจ เปรียบเหมือนระบบไฟฟ้าในบ้านเรา เมื่อใช้งานมานาน ก็อาจมีปัญหาไฟติด ๆ ดับ ๆ จนต้องได้รับการแก้ไข ซึ่งอาจต้องเปลี่ยนหลอดไฟใหม่หรือเดินสายไฟใหม่ก็ได้ การรักษาในกลุ่มนี้มีด้วยกัน 2 วิธี คือ
ผู้ป่วยพร้อมญาติที่เข้ารับการรักษาภาวะหัวใจเต้นพลิ้ว AF ควรปรึกษาแพทย์ชำนาญเฉพาะด้านอย่างละเอียด เพื่อกำหนดแนวทางการรักษาให้ถูกต้อง ในรายที่ไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ก็จะได้รับการรักษาเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนของภาวะหัวใจเต้นพลิ้ว
ควรปรึกษาแพทย์อย่างละเอียด เพื่อกำหนดแนวทางการรักษาให้ถูกต้อง ในรายที่ไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ก็จะได้รับการรักษาเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนของ AF
อายุรศาสตร์โรคหัวใจ