นพ. ภัทรชัย เฉลิมไทย
อายุรแพทย์, อายุรแพทย์โรคระบบทางเดินอาหารและตับ
คงจะเซ็ง! ไม่ใช่น้อย ถ้าเรากำลังทานอาหารอยู่อย่างเอร็ดอร่อย จู่ ๆ ก็มีอาการ "แพ้อาหาร" ขึ้นมา หลายคนรู้ตัวว่าแพ้อาหารประเภทไหนบ้าง แต่ก็มีหลายคนที่ไม่รู้ว่าตัวเองมีอาการแพ้อาหารด้วย และเผลอไปกินอาหารชนิดนั้นจึงทำให้เกิดอาการแพ้ขึ้นมา
อาการแพ้อาหาร (Food Allergy) ถือเป็นโรคภูมิแพ้ชนิดหนึ่งซึ่งเกิดจากความผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกันที่ไวต่อสิ่งกระตุ้น โดยสารกระตุ้นให้เกิดอาการแพ้ต่าง ๆ จะเรียกว่า 'สารก่อภูมิแพ้' เมื่อร่างกายเกิดปฏิกิริยาภูมิแพ้ก็จะหลั่งสารฮิสตามีน (Histamine) ออกมา ทำให้ร่างกายเกิดอาการผิดปกติต่าง ๆ เช่น อาการคัน ไอ มีเสมหะ หายใจไม่สะดวก ลมพิษ เป็นต้น
อาการแพ้อาหารจะเกิดขึ้นเมื่อร่างกายได้รับสารก่อภูมิแพ้ โดยเมื่อทานอาหารที่มีสารก่อภูมิแพ้แฝงอยู่ก็เกิดอาการแพ้อาหารขึ้น และอาหารที่มักพบว่าเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดอาการแพ้ ได้แก่ อาหารทะเล (ปลา กุ้ง หอย ปู ปลาหมึก ฯลฯ) ไข่ นม ถั่วเหลือง ถั่วลิสง ถั่วตระกูล Tree Nuts เช่น อัลมอนด์ วอลนัท มะม่วงหิมพานต์ แมคคาเดเมีย พิสตาชิโอ ฯลฯ แป้งสาลีและกลูเตน
การแพ้อาหารส่วนใหญ่จะเกิดในผู้ที่มีประวัติของการแพ้ ไม่ว่าจะเป็นแพ้อากาศ แพ้ฝุ่นละออง หรือเป็นหอบ หืด ก็จะทำให้เกิดอาการแพ้อาหารได้ง่ายขึ้นตามไปด้วย โดยอาการแพ้อาหารนั้นแบ่งออกเป็น
อาการจะค่อย ๆ เกิดขึ้นหลังจากทานอาหารเข้าไปแล้วหลายชั่วโมงหรืออาจเป็นวัน เช่น เป็นผื่นแดง คัน ในเด็กมักเป็นบริเวณที่แก้มหรือข้อพับ ถ้าเป็นอาการที่ระบบทางเดินอาหาร เมื่อทานอาหารที่แพ้อาจถ่ายเป็นมูกเลือด อาเจียน และถ่ายเหลว
อาการจะเกิดขึ้นภายใน 30 นาที ถึง 1 ชั่วโมง หลังจากทานอาหารเข้าไปและมีโอกาสเสี่ยงเกิดอาการแพ้รุนแรงได้ เช่น มีอาการตาบวม ปากบวม ผื่นลมพิษ หลอดลมตีบ ไอ แน่นหน้าอก หายใจไม่ออก ปวดท้อง อาเจียน
เป็นอาการแพ้ในระดับรุนแรงที่สุดและเป็นอันตรายถึงชีวิต โดยอาการอาจเกิดขึ้นทันทีที่ทานอาหารที่แพ้เข้าไป อาการที่เกิดขึ้นได้แก่ ผื่นแดงตามผิวหนัง ลมพิษ คัน ผิวหนังแดงหรือซีด เวียนศีรษะ หน้ามืดคล้ายจะเป็นลม คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้องหรือท้องเสีย
แพ้อาหารเกิดขึ้นได้ตั้งแต่เป็นผื่นตามตัว ท้องเสีย หายใจลำบาก ซึ่งเกิดช้าหรือเร็วก็ขึ้นอยู่กับแต่ละคน
การวินิจฉัยโรคภูมิแพ้นั้นต้องอาศัยทั้งประวัติการเจ็บป่วย ประวัติครอบครัว และการตรวจร่างกายมาประกอบกันเพื่อวินิจฉัยได้ตรงโรคที่สุด ทั้งยังช่วยแยกโรคที่อาจไม่ได้เกิดจากภูมิแพ้แต่เป็นโรคทางกายอื่น ๆ ได้อีกด้วย รวมถึงผลการทดสอบทางห้องปฏิบัติการ และการทดสอบพิเศษสำหรับโรคภูมิแพ้โดยตรง
การทดสอบทางผิวหนังแบบสะกิด (Skin prick Test) เป็นวิธีที่ง่ายที่สุด ได้ผลเร็ว แม่นยำ และเสียค่าใช้จ่ายน้อยกว่าวิธีอื่น
การแพ้อาหารอาจเกิดจากพันธุกรรมแต่กำเนิดหรือเพิ่งเกิดขึ้นตอนโตก็เป็นได้ ซึ่งการทดสอบการแพ้อาหารอย่างถูกวิธีกับแพทย์เฉพาะทางจะช่วยให้เราหลีกเลี่ยงการทานอาหารที่แพ้ได้อย่างถูกต้อง ป้องกันไม่ให้เกิดการแพ้รุนแรง หรือใครที่ทานอาหารแล้วมีอาการแพ้ ไม่แนะนำให้ซื้อยาแก้แพ้มาทานเอง เพราะอาจทำให้ร่างกายแพ้รุนแรงกว่าเดิมได้ ควรไปพบแพทย์เฉพาะทางดีที่สุด
รับชมวิดีโอเพิ่มเติม: เด็กแพ้อาหาร เราจะรับมืออย่างไร
แก้ไข
9/5/2565
อายุรแพทย์, อายุรแพทย์โรคระบบทางเดินอาหารและตับ
อายุรแพทย์, อายุรแพทย์โรคระบบทางเดินอาหารและตับ
อายุรแพทย์, อายุรแพทย์โรคระบบทางเดินอาหารและตับ
