พญ. ปานวาด มั่นจิต
อายุรศาสตร์โรคระบบทางเดินอาหารและตับ
อาการกลืนติด กลืนอาหารลำบาก จุก แน่น ที่บริเวณคอ
หรือที่หน้าอก.. ระวัง! แผลเรื้อรังในหลอดอาหาร
การปฏิบัติตัวในชีวิตประจำวัน เรียกว่าเป็นไลฟ์สไตล์ของแต่ละคนที่สำคัญมากต่อการเกิดแผลในหลอดอาหาร เพราะมีรสนิยมในการรับประทานอาหารรสจัด อาหารหมักดองของทานเล่น ของมันมาก ๆ ของหวานจัด ซึ่งอาหารพวกนี้จะทำให้เกิดแก๊สในกระเพาะอาหารมากขึ้นและมีโอกาสที่แก๊สจะล้นทะลัก ซึ่งกรดหรือน้ำย่อยจะไหลย้อนขึ้นมาที่หลอดอาหาร ทำให้เกิดแผลได้ และจะทำให้มีอาการกลืนติด กลืนอาหารลำบาก มีอาการจุกแน่นที่บริเวณคอ หรือที่หน้าอกตามมา
อาหารที่รับประทานเข้าไปจะต้องผ่านหลอดอาหารลงไปเรื่อย ๆ จนถึงกระเพาะอาหาร ซึ่งหลอดอาหารเป็นอวัยวะที่เชื่อมต่อระหว่างตัวช่องปากไปยังกระเพาะอาหารที่มีลักษณะคล้ายท่อกลมขนาดสั้น ทำหน้าที่เป็นทางลำเลียงอาหารไปสู่กระเพาะอาหาร แต่ไม่มีหน้าที่ในการย่อยอาหาร หลอดอาหารสามารถหดตัวและคลายตัวเป็นจังหวะเป็นช่วงๆ ต่อเนื่องกัน และสามารถบีบตัวให้หลอดอาหารปิดเพื่อป้องกันไม่ให้อาหารที่อยู่ในกระเพาะไหลย้อนกลับสู่หลอดอาหารซึ่งเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เกิดแผลในหลอดอาหาร
สาเหตุอื่น เช่น เรื่องของยาบางชนิดก็อาจทำให้เกิดแผลในหลอดอาหารได้เช่นกัน รวมถึงการติดเชื้อแบคทีเรีย เชื้อรา หรือเชื้อไวรัสก็สามารถทำให้เกิดแผลในหลอดอาหารได้ด้วย
การทานอาหารบางอย่างที่มีรสเปรี้ยวจัด เช่น ผลไม้รสเปรี้ยว ชา กาแฟ หรือเครื่องดื่มแอลกอฮอล์พวกนี้ก็จะมีผลตามมา บางคนถ้าทานไปเยอะมากๆ มันจะไปกัดหลอดอาหารได้ ที่สำคัญอีกอย่างคือเรื่องของยาบางอย่าง เช่น ยาปฏิชีวนะ หรือ ยารักษาสิว ถ้าทานแล้วรีบนอนจะทำให้ยาตกค้างในที่หลอดอาหารก็ทำให้เกิดแผลในที่หลอดอาหารได้
อาการที่พบมีได้หลากหลาย ตั้งแต่การเจ็บหน้าอก แสบร้อนในช่องอกแล้วก็เรอเปรี้ยว มีอาการจุกแน่นหน้าอกร่วมกับถ้ามีอาการเป็นมาก ๆ ก็จะทำให้มีอาการกลืนติด กลืนลำบากได้ ทำให้มีอาการไอ สำลัก หรือบางคนเป็นมากอาจถึงกับเป็นหอบได้เลย ทั้งนี้แผลในหลอดอาหารมักจะมีอาการของโรคกระเพาะอาหารและหลอดอาหารอักเสบร่วมด้วย ซึ่งพวกนี้ทำให้มีกรดในกระเพาะอาหารมากขึ้นร่วมกับหูรูดของตัวหลอดอาหารมันบีบตัวได้น้อยลง ก็จะทำให้มีกรดเพิ่มมากขึ้นซึ่งตามมาด้วยแผลในหลอดอาหารที่มากขึ้นด้วย
ถ้าปล่อยให้แผลในหลอดอาหารอักเสบและเป็นเรื้อรังมานาน จากแผลเล็ก ๆ มันก็จะค่อย ๆ ขยายมากขึ้น มีการกระจายของเซลล์ค่อนข้างเร็ว ทำให้เซลล์ตรงนั้นผิดปกติแล้วก็เสื่อมสภาพกลายป็นมะเร็งได้ ส่วนใหญ่จะมาด้วยเรื่องของอาการกลืนติด กลืนลำบาก อาจจะมีอาการเจ็บหน้าอกร่วมได้บ้าง รู้สึกจุกๆ ที่คอหรือทานอาหารแล้วสำลัก พอคนไข้มีอาการทานไม่ได้และสำลักจะทำให้น้ำหนักลดขาดสารอาหารแล้วก็ผอมลงและอาจตามมาด้วยเรื่องของมะเร็งหลอดอาหารได้ในที่สุด
แผลในหลอดอาหารมีโอกาสรักษาให้หายขาดได้ถ้าคนไข้มาพบแพทย์ในระยะแรก เพราะเทคโนโลยีทางการแพทย์ในปัจจุบันสามารถที่จะตรวจหาสาเหตุและวินิจฉัยได้แม่นยำ
โดยเฉพาะการส่องกล้องทางเดินอาหารส่วนบนเข้าไปถ่างขยายหลอดอาหาร ซึ่งมีลักษณะคล้ายกับการถ่างบอลลูนเพื่อขยายรูที่ตีบให้กว้างขึ้น เราสามารถเห็นลักษณะของหลอดอาหารได้ตลอด แล้วก็เห็นลักษณะของผิวหลอดอาหารได้ ซึ่งถ้าเราสงสัยว่ามีความผิดปกติของแผลที่หลอดอาหารว่ามีเซลล์ผิดปกติที่เกิดจากการติดเชื้อเราก็สามารถที่จะสะกิดเอาชิ้นเนื้อบริเวณแผลที่ผิดปกติออกมาตรวจได้และสามารถรักษาเรื่องแผลจากภาวะแทรกซ้อนร่วมกันไปได้
แต่หลักแล้วจะเป็นการรักษาด้วยยาซึ่งปัจจุบันค่อนข้างที่จะมีประสิทธิภาพสูง โดยเฉพาะในกลุ่มยาลดกรดถ้ารับประทานได้ดีและต่อเนื่องในเวลาที่กำหนด การรักษาแผลในหลอดอาหารก็จะสามารถหายได้ แต่ถ้าเราหยุดยาก่อนและรับประทานยาไม่สม่ำเสมอก็มีโอกาสที่แผลในหลอดอาหารจะกลับมาเป็นซ้ำได้อีก
ถ้าปล่อยให้แผลในหลอดอาหารอักเสบและเป็นเรื้อรังมานาน จากแผลเล็กๆ มันก็จะค่อยๆขยายมากขึ้น มีการกระจายของเซลล์ค่อนข้างเร็วทำให้เซลล์ตรงนั้นผิดปกติแล้วก็เสื่อมสภาพอาจกลายเป็นมะเร็งได้
อายุรศาสตร์โรคระบบทางเดินอาหารและตับ