ผ่าตัดไซนัสโดยกล้อง แผลเล็ก เจ็บน้อย ทางเลือกใหม่ปลอดภัยขึ้น

 

นวัตกรรมการผ่าตัดไซนัสแบบเปิดหมดโดยการส่องกล้อง (Full House FESS) แผลน้อย ฟื้นตัวไว

     ผ่าตัดไซนัส ไม่ใช่เรื่องไกลตัวเพราะทุกคนมีโอกาสที่จะเป็นได้ ดังนั้นจึงขออธิบายก่อนว่า “ไซนัส” (Sinus) คือ โพรงอากาศของกะโหลกที่อยู่บริเวณข้าง ๆ โพรงจมูก มีทั้งหมด 4 คู่หลักทั้งด้านซ้ายและด้านขวาบริเวณแก้ม หน้าผาก หักตา และฐานกะโหลก 

     โดยปกติไซนัสจะถูกระบายออกทางรูระบายต่อกับโพรงจมูกตามกลไกธรรมชาติ แต่เมื่อไซนัสเกิดการอักเสบหรืออุดตัน ทำให้ไม่สามารถระบายไซนัสออกได้ จึงเกิดเป็น “โรคไซนัสอักเสบ” และส่งผลต่อระบบทางเดินหายใจและการรับกลิ่น ปัจจุบัน การรักษาไซนัสอักเสบอย่างมีประสิทธิภาพและลดอัตราการเกิดซ้ำได้ที่สุดคือการผ่าตัดรักษาไซนัสแบบเปิดหมดโดยการส่องกล้อง หรือที่เรียกว่า Full House FESS

 

การผ่าตัดไซนัสผ่านกล้องคืออะไร

     การผ่าตัดไซนัสผ่านกล้อง คือ การผ่าตัดโดยใช้กล้องเอ็นโดสโคปเพื่อรักษาโรคไซนัส และโรคต่าง ๆ ในโพรงจมูกรวมถึงอวัยวะใกล้เคียง จะช่วยให้แพทย์ผู้ผ่าตัดมองเห็นภาพสรีระ โดยเฉพาะในบริเวณที่ไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า และแนวของโรคได้อย่างชัดเจน ทำให้การประเมินความรุนแรงของโรค และการวางแผนการรักษาเป็นไปอย่างถูกต้องและแม่นยำ เนื่องจากเป็นการผ่าตัดผ่านรูจมูก โดยส่วนใหญ่ ผู้รับการรักษาจึงไม่มีแผลผ่าตัดที่บริเวณผิวหนังด้านนอก ยกเว้นในกรณีของโรคมีความรุนแรง หรือรอยโรคอยู่ในตำแหน่งที่มีความซับซ้อน ก็อาจเกิดแผลบริเวณผิวหนังได้เล็กน้อยแล้วแต่กรณี

 

 

เมื่อไหร่จึงควรรีบพบแพทย์

เมื่อไหร่จึงควรรีบพบแพทย์ ตอบได้เลยว่าหลาย ๆ คนยังคงมีความเข้าใจผิด เพราะแม้อาการของโรคไซนัสอักเสบจะคล้ายอาการหวัด ผู้ป่วยมักคิดว่าเดี๋ยวก็หายเอง แต่ถ้าหากมีอาการดังต่อไปนี้ ควรรีบพบแพทย์เพื่อป้องกันไม่ให้อาการแย่ลง

 

• คัดจมูก น้ำมูกข้นมีสีเขียว น้ำมูกปนเลือด
• ปวดตึงศีรษะ หรือบริเวณใบหน้า หัวตา หน้าผาก โหนกแก้มหรือท้ายทอย
• ลมหายใจมีกลิ่นเหม็น หรือความสามารถในการรับกลิ่นลดลง

 

โปรไฟล์แพทย์

นพ.ภูริปัณย์ อร่ามวัฒนพงศ์ แพทย์ผู้ชำนาญการด้าน โสต ศอ นาสิกวิทยา และมะเร็งศีรษะและคอ

 

การเตรียมตัวก่อนการผ่าตัดไซนัส

     การเตรียมตัวก่อนผ่าตัดไซนัส ผู้ป่วยควรพักผ่อนให้เพียงพอและเตรียมตัวก่อนผ่าตัด 1 วัน ส่วนถ้าเกิดคำถามต่อว่าผ่าตัดไซนัส พักฟื้นกี่วัน โดยปกติการพักฟื้นที่โรงพยาบาลหลังผ่าตัดใช้เวลา 1-2 วันหากไม่มีภาวะแทรกซ้อน 

 

ความเสี่ยงจากการผ่าตัดไซนัสมีอะไรบ้าง

     ความเสี่ยงจากการผ่าตัดไซนัส เนื่องจากโพรงจมูกและไซนัสอยู่ใกล้กับ กระบอกตา เส้นประสาทตา และเส้นเลือดแดงใหญ่ที่ไปเลี้ยงสมอง การผ่าตัดจึงอาจเกิดความเสี่ยงในการกระทบกระเทือนอวัยวะเหล่านี้ได้ โดยพบความเสี่ยงต่อการบาดเจ็บต่อลูกตาและการเกิดน้ำในสมองรั่วเข้ามาในโพรงจมูกประมาณ 1% และความเสี่ยงต่อการบาดเจ็บต่อเส้นประสาทตาและเส้นเลือดแดงใหญ่ประมาณ 0.1% ในปัจจุบัน มีการนำเครื่องนำวิถีในการผ่าตัด (navigator) เข้ามาใช้ ทำให้การผ่าตัดมีความปลอดภัยและมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น รวมถึงสามารถลดความเสี่ยงได้อย่างมีนัยสำคัญ

 

ข้อควรปฏิบัติหลังการผ่าตัดไซนัส

• หลังผ่าตัดจะมีวัสดุห้ามเลือดไว้ในโพรงไซนัส ทำให้คนไข้ยังหายใจทางจมูกได้
• อาจจะมีเลือดไหลออกมา เวลาลุกนั่งหรือก้มใน 1-2 วันแรกได้ มักเป็นเลือดเก่าปนกับน้ำยาที่ใช้ล้างในโพรงไซนัสเทออกมา
• หลีกเลี่ยงการสั่งน้ำมูกแรง ๆ การแคะและการกระทบกระเทืองบริเวณจมูก การไอแรง ๆ การออกแรงต่าง ๆ หรือการยกของหนัก
• ไม่ต้องล้างจมูก จะมียาพ่นเพื่อทำความสะอาดแผลในโพรงจมูกไซนัส

 

การปฏิบัติตนหลังการผ่าตัดอย่างถูกวิธี มีผลช่วยให้การรักษาประสบความสำเร็จดียิ่งขึ้น และช่วยให้ผู้เข้ารับการผ่าตัดหายเป็นปกติอย่างรวดเร็ว โดยผู้ป่วยควรมาพบแพทย์ตามคำสั่ง เพื่อติดตามผลการรักษาและอาการอย่างต่อเนื่อง

 

คำถามที่พบบ่อย (FAQs)

อาการของคนที่บอกว่า “เป็นไซนัส” คืออะไร ?

     “ไซนัส” คือโพรงอากาศของกะโหลกซึ่งมีรูระบายเปิดเข้าไปในช่องจมูกมีอยู่ 4 คู่หลัก อยู่ตรงแก้ม หน้าผาก หัวตาและฐานกะโหลกและถ้ามีหนองในโพรงอากาศของกะโหลก ก็คือการเป็น “ไซนัสอักเสบ”

 

เป็นแค่หวัดหรือไซนัสอักเสบ ?

     หากผู้ป่วยมีอาการหวัด และสังเกตว่ามีไข้ หรืออาการปวดตึงบริเวณใบหน้า หัวตา หน้าผากหรือแก้ม รวมถึงอาการแน่นจมูก น้ำมูกข้นเหนียว แล้วอาการมีแนวโน้มที่จะแย่ลงหลังจาก 3-4 วัน หรือในกรณีที่ผู้ป่วยมีอาการหวัดเรื้อรังนาน 7-10 วัน หรือมีอาการดีขึ้นในช่วงแรกแล้วกลับแย่ลง ก็อาจเป็นสัญญาณของโรคไซนัสอักเสบได้

 

การผ่าตัดไซนัส อันตรายมากไหม ?

     ผ่าตัดไซนัส อันตรายไหม อย่างที่ได้บอกไป ในปัจจุบันการผ่าตัดแบบ “Full House FESS” หรือ “การผ่าตัดไซนัสแบบเปิดหมด เหลือแต่ขอบ” นั้น เป็นการผ่าตัดแบบส่องกล้องเข้าทางจมูกแบบเปิดโพรงไซนัสทั้งหมดให้เชื่อมต่อกับโพรงจมูก โดยยังคงหน้าที่การทำงานของไซนัสไว้ ซึ่งวิธีนี้ มีข้อดีคือสามารถระบายอากาศของไซนัสได้ดีที่สุด ยังสามารถระบายหนองและเชื้อราออกจากไซนัสได้อย่างเต็มที่ ช่วยป้องกันการกลับเป็นซ้ำ รวมถึงสามารถให้ยาพ่นหรือล้างจมูกเพื่อขจัดการอักเสบและลดอาการการแพ้ได้เต็มที่ในกรณีที่เป็นภูมิแพ้หรือริดสีดวงจมูก อย่างไรก็ตาม การผ่าตัดทุกชนิดย่อมมีความเสี่ยง ทั้งนี้ ขึ้นอยู่กับปัจจัยต่าง ๆ อาทิเช่น

 

• วิธีการผ่าตัด 
• ความชำนาญของแพทย์
• สภาพร่างกาย โรคของผู้ป่วยและโครงสร้างกายวิภาคของจมูกและไซนัสของผู้ป่วย

 

โดยในประเทศไทยมีแพทย์ที่ชำนาญการณ์ด้านการผ่าตัดแบบ “Full House FESS” จำนวนไม่มากเนื่องจากเป็นการผ่าตัดที่จำเป็นต้องอาศัยความรู้ และทักษะของแพทย์ที่มีประสบการณ์ในการผ่าตัดอย่างแท้จริง ทั้งนี้ ควรเลือกแพทย์ที่มีความชำนาญเฉพาะทาง เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ ที่อาจเกิดขึ้นจากการผ่าตัดในบริเวณใกล้กับฐานกะโหลกและลูกตานั่นเอง

 

Full House FESS ต่างกับ ESS อย่างไร ?

     Full House FESS คือ การผ่าตัดไซนัสทุกไซนัส โดยเปิดทั้งหมดเชื่อมต่อกันเป็นส่วนเดียว โดยการส่องกล้อง เป็นการผ่าตัดไซนัสที่ดีที่สุดในปัจจุบัน กล่าวคือ ESS คือการผ่าตัดไซนัสโดยการส่องกล้อง จะเปิดหมดหรือไม่หมดก็ได้ แต่โดยทั่วไปจะมีความหมายว่า ผ่าตัดเปิดไซนัสบางส่วนเท่านั้น

 

ทำไมผ่าตัดไซนัสครั้งเดียวไม่หาย ต้องผ่าซ้ำหลายครั้ง ?

ผ่าตัดไซนัส หายขาดไหม เป็นสิ่งที่ผู้ป่วยมักกังวลใจ แต่ความจริงแล้วการผ่าตัดไซนัสซ้ำอาจเกิดจากการรักษาที่ไม่สมบูรณ์จากการผ่าตัดครั้งก่อน โดยมีสาเหตุหลักต่าง ๆ ดังนี้

 

• การผ่าตัดเปิดไซนัสแค่บางส่วน ทำให้ไซนัสที่ไม่ได้ถูกเปิดยังคงมีการอักเสบอุดตันอยู่ โดยผู้ป่วยจะมีอาการดีขึ้นในระยะแรก แล้วกลับมาเป็นซ้ำ
• การผ่าตัดรูเปิดไซนัสผิดตำแหน่ง
• รูเปิดไซนัสตีบแคบและอุดตันเนื่องจากแผลเป็นจากการผ่าตัดแบบเจาะ ๆ ดูด ๆ
• แผลเรื้อรังจากการผ่าตัดครั้งก่อน ทำให้ปิดการระบายอากาศของไซนัส
• ลักษณะโครงสร้าง หรือผนังกั้นจมูกของผู้ป่วยผิดปกติ และไม่ได้รับการแก้ไขจากการผ่าตัดครั้งก่อน ทำให้การระบายอากาศของไซนัสไม่ดี

 

ภาวะแทรกซ้อนจากการเป็นไซนัสที่รุนแรง

ในผู้ป่วยบางรายอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ ดังนี้

 

• เยื่อหุ้มสมองอักเสบ เป็นภาวะติดเชื้อซึ่งทำให้เยื่อหุ้มสมองและน้ำเลี้ยงไขสันหลังบวมอักเสบ
• โรคกระดูกอักเสบติดเชื้อ หรือการอักเสบของผิวหนังและเนื้อเยื่อ
• ปัญหาด้านสายตาจากการติดเชื้อในเบ้าตา ทำให้การมองเห็นลดลง หรือสูญเสียการมองเห็นชั่วคราวหรือถาวร

 

สัญญาณเตือนเมื่อเริ่มเป็นไซนัสอักเสบคืออะไร ?

     อาการของไซนัสอักเสบพบได้ตั้งแต่แบบไม่รุนแรง จนถึงอาการรุนแรงมาก โดยในผู้ป่วยที่อาการไม่รุนแรง จะมีอาการคัดจมูก เสียงอู้อี้ มีเสมหะ หรือไอตลอดเวลา อาจได้กลิ่นเหม็นในโพรงจมูกและได้รับกลิ่นน้อยลงจากเดิม ส่วนในผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรง อาจมีอาการปวดตึงบริเวณใบหน้า หน้าผาก หัวตา หรือโหนกแก้ม ในบางรายมีอาการปวดฟันกรามด้านบน ซึ่งอาจมีไข้ร่วมหรือไม่ก็ได้ และในรายที่มีอาการรุนแรงมาก อาจเกิดการบวมบริเวณเบ้าตา ทำให้มองไม่เห็น หรือมีอาการปวดศีรษะอย่างรุนแรง

     นอกจากนี้ ผู้ป่วยบางรายอาจพบว่ามีอาการปวดบริเวณใบหน้า หัวตา หน้าผาก โหนกแก้ม หรือท้ายทอยเมื่อเครื่องบินขึ้นหรือลดระดับเพื่อลงจอด โดยอาจมีเลือดออกจมูกหรือเสมหะปนเลือดก็ได้

 

บทสรุป

     สรุปแล้ว แม้ว่าอาการของโรคไซนัสอักเสบจะไม่รุนแรงในระยะเริ่มต้น และสามารถรักษาให้หายได้โดยใช้เวลาไม่นาน แต่หากปล่อยให้เกิดการอักเสบเรื้อรัง อาจส่งผลกระทบไปยังอวัยวะต่าง ๆ ใกล้เคียง ทำให้เกิดความซับซ้อนและความยุ่งยากในการรักษาเพิ่มมากขึ้น และอาจส่งผลต่อชีวิตในที่สุด ดังนั้น หากพบว่าเริ่มมีอาการของภาวะไซนัสอักเสบติดต่อกัน ควรรีบพบแพทย์ เพื่อเข้ารับการตรวจวินิจฉัยและหาแนวทางการรักษาโรคที่เหมาะสมและถูกวิธี

 

ติดต่อนัดพบแพทย์

ติดต่อนัดพบแพทย์