เป็นลมหมดสติกับหัวใจเต้นผิดจังหวะ สาเหตุสำคัญ 3 ประการ

     พอเห็นคนเป็นลมเรามักห่วงว่าได้รับบาดเจ็บจากการล้ม กลัวว่าจะมีการกระทบกระเทือนกับสมอง เป็นโรคหัวใจเต้นผิดจังหวะหรือกลัวว่ากระดูกอาจหัก หากเหตุการณ์นี้เกิดกับผู้สูงอายุ เราก็อาจลืมถามคำถามสำคัญได้ว่า "ทำไมเขาถึงเป็นลม"

3 สาเหตุของการเป็นลมหมดสติ

1.  เป็นลมธรรมดา

     ภาวะเป็นลมธรรมดาเป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุด ซึ่งมักเกิดกับคนอายุน้อยในสถานที่แออัด เช่น สถานีรถไฟ รถขนส่ง ตลาดนัด หรืออยู่กลางแจ้งอากาศร้อน

2.  ความดันโลหิตต่ำ

     ความดันโลหิตต่ำมักพบในผู้ป่วยสูงอายุที่ทานยาลดความดันโลหิต แต่ไม่ได้ปรับยาให้เหมาะสม มักเป็นลมเวลายืนนานๆ หรือเปลี่ยนท่าเร็ว ๆ 

3.  หัวใจเต้นผิดจังหวะ

     ภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะเป็นภาวะที่หัวใจเต้นช้าไปหรือเร็วไป ซึ่งส่งผลให้เลือดออกจากหัวใจไปเลี้ยงสมองไม่พอ ภาวะนี้เกิดได้กับทุกเพศ ทุกวัย และมักเกิดในคนที่มีโรคหัวใจอยู่เดิมซึ่งเจ้าของหัวใจอาจรู้หรือไม่รู้มาก่อนก็ได้ ซึ่งเป็นสาเหตุของการเป็นลมที่อันตรายที่สุด เพราะอาจทำให้เสียชีวิตเฉียบพลัน (Sudden Cardiac Death)

​

ความแตกต่างระหว่างการเป็นลมหมดสติกับภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ

     การเป็นลมหมดสติไม่ว่าจะเกิดจากสาเหตุใด ผู้ป่วยจะหมดสติช่วงเวลาสั้น ๆ แล้วตื่นขึ้นได้เอง แต่ถ้าการเป็นลมหมดสตินั้นเกิดจากหัวใจเต้นผิดจังหวะรุนแรง ผู้ป่วยอาจไม่ตื่นเองจำเป็นต้องได้รับการกู้ชีวิต ถ้ากู้ไม่ทันก็จะถือว่าเป็นการเสียชีวิตเฉียบพลัน

Sudden Cardiac Death

     Sudden Cardiac Death สามารถเกิดได้กับทุกเพศทุกวัยตั้งแต่วัยเด็กจนถึงผู้สูงวัย ส่วนใหญ่มักเกิดในผู้ป่วยที่มีโรคหัวใจอยู่เดิมซึ่งอาจรู้หรือไม่รู้มาก่อนก็ได้ มีรายงานโรคนี้ในทุกประเทศ ประเด็นสำคัญคือผู้ป่วย Sudden Cardiac Death มีโอกาสรอดชีวิตน้อยมาก (<1%) เนื่องจากสามารถเกิดได้ทุกสถานที่ ทุกเวลาและไม่สามารถคาดการณ์ล่วงหน้าได้ ทำให้ไม่สามารถเตรียมการช่วยเหลือได้ทันท่วงที

"ถึงแม้สาเหตุของการเป็นลมมีอยู่ 3 ประการ แต่มีอาการอยู่แค่อย่างเดียว คือ การหมดสติชั่วคราว"

การตรวจวินิจฉัยภาวะเป็นลมจากโรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ

ผู้ป่วยที่มีประวัติเป็นลมหมดสติควรได้รับการตรวจเพื่อหาสาเหตุ โดยเน้นการตรวจหาว่าการเป็นลมหมดสตินั้นเกิดจากหัวใจเต้นผิดจังหวะหรือไม่ ร่วมกับการตรวจอื่น เช่น 

• การตรวจร่างกาย
• การตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ
• เครื่องบันทึกการเต้นหัวใจ 24 ชั่วโมง (Holter monitoring)
• การตรวจคลื่นเสียงสะท้อนหัวใจ (Echocardiogram)

ขณะทีี่ผู้ป่วยตื่นแล้วอาจพบร่องรอยของสาเหตุของการเป็นลมหมดสติ แต่ไม่สามารถบอกได้แน่ชัดว่าการเป็นลมนั้นเกิดจากหัวใจเต้นผิดจังหวะหรือไม่ จำเป็นจะต้องได้คลื่นหัวใจขณะที่มีอาการเป็นลมจึงจะบอกสาเหตุได้อย่างเเม่นยำ

วิธีบันทึกการเต้นของหัวใจ

     ในรายที่แพทย์สงสัยอย่างมากว่าผู้ป่วยเป็นลมจากหัวใจเต้นผิดจังหวะ แพทย์จะแนะนำให้ผู้ป่วยใช้เครื่องบันทึกการเต้นของหัวใจชนิดฝังใต้ผิวหนัง (Implantable Loop Recorder, ILR) เครื่องมีขนาดเล็ก มีอายุการใช้งาน 2-3 ปี โดยคุณหมอจะฉีดยาชาบริเวณด้านข้างกระดูกกลางอกด้านซ้าย แล้วฝังเครื่อง ILR ไว้ใต้ผิวหนัง ใช้เวลาไม่เกิน 1 ชั่วโมง ผู้ป่วยก็สามารถกลับบ้านได้

สรุป

     หากผู้ป่วยมีอาการเป็นลมหมดสติคราวหน้า ไม่ว่าจะเกิดที่ไหน เวลาใด เครื่องจะบันทึกการเต้นของหัวใจในขณะเป็นลมว่ามีหัวใจเต้นผิดจังหวะเป็นสาเหตุหรือไม่ ทำให้แพทย์สามารถวางแผนการรักษาได้ถูกต้อง สามารถป้องกันการเสียชีวิตเฉียบพลันที่อาจคร่าชีวิตเราได้

"เครื่อง ILR เหมาะกับคนที่เคยเป็นลมโดยไม่รู้สาเหตุ และมีโรคหัวใจประจำตัวอยู่แล้วหรือสงสัยว่าเป็นโรคหัวใจอยู่"