หลังลูกน้อยได้รับวัคซีน จะรับมืออย่างไร

     การรับวัคซีนของเด็กวัยแรกเกิดไปจนถึงอายุ 12 ปี นับว่าเป็นสิ่งที่พ่อแม่ไม่ควรละเลยเพราะเป็นการเสริมภูมิคุ้มกันโรคของเด็กเพื่อป้องกันโรคร้ายต่างๆ ที่อาจจะเกิดขึ้นได้ ซึ่งวัคซีนในแต่ละชนิดนั้นสร้างมาจากไวรัสหรือแบคทีเรียที่ถูกทำให้สิ้นฤทธิ์ด้วยกรรมวิธีทางการแพทย์จนไม่สามารถก่อให้เกิดโรคได้แล้ว ซึ่งวัคซีนเหล่านี้จะเข้าไปกระตุ้นให้ร่างกายเกิดการสร้างภูมิคุ้มกันขึ้นมาป้องกันโรคร้ายต่าง ๆ

ทำไมเด็กต้องได้รับวัคซีน?

     เด็กตั้งแต่แรกเกิดโดยเฉพาะช่วงอายุต่ำกว่า 1 ปีนั้นจะยังไม่มีภูมิคุ้มกันที่ดีพอจะต่อต้านเชื้อโรคต่าง ๆ หากได้รับเชื้อโรคอันตรายก็อาจเป็นอันตรายถึงแก่ชีวิต กา่รรับวัคซีนจึงมีจุดประสงค์เพื่อป้องกันโรคติดต่อร้ายแรงโดยเฉพาะกับเด็ก ไม่เพียงขัดขวางการแพร่ระบาดและลดผลกระทบที่ร้ายแรงของโรคติดต่อ ในบางกรณีอาจกําจัดโรคได้

ทำไมเด็กถึงเป็นไข้หลังรับวัคซีน

     สาเหตุที่เด็กเป็นไข้หลังรับวัคซีนนั่นเพราะเมื่อวัคซีนเข้าสู่ร่างกาย ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายจะเริ่มจัดการเชื้อโรคและสิ่งแปลกปลอมที่เข้าสู่ร่างกาย จึงทำให้เกิดอาการตัวร้อนหรือมีไข้ขึ้น แต่หลังจากที่ระบบภูมิคุ้มกันของเราจัดการกับวัคซีนทั้งหมดแล้ว อุณหภูมิของร่างกายก็กลับเข้าสู่ภาวะปกติเอง

คำแนะนำและวิธีสังเกตอาการที่อาจเกิดขึ้นหลังรับวัคซีน

1. เริ่มมีตุ่มหนอง

     มักเกิดจากวัคซีนป้องกันวัณโรค หรือ บีซีจี (BCG) ที่รับบริเวณต้นแขนซ้าย ตุ่มหนองมักจะเกิดขึ้นหลังรับวัคซีน ไปแล้วประมาณ 3-4 สัปดาห์ และจะพองๆ ยุบๆอยู่ประมาณ 3-4 สัปดาห์ ก็จะหายไปเองบางครั้งตุ่มหนองอาจแตกได้ ต้องระวังรักษาความสะอาดอย่าให้ตุ่มหนองเกิดการติดเชื้อโดยการเช็ดผิวหนังบริเวณนั้นให้สะอาดและแห้งเสมอด้วยน้ำต้มสุก ตุ่มจะค่อยๆแห้งลงและตกสะเก็ด ถ้าพบว่าต่อมน้ำเหลืองบริเวณใกล้เคียงที่รับวัคซีนบีซีจี อักเสบโตขึ้นหรือเป็นฝีให้มาพบแพทย์เพื่อให้การรักษาที่เหมาะสม

2.  อาการปวด บวม แดงร้อน บริเวณที่รับวัคซีน

     เด็กอาจจะร้องกวนงอแงได้ ถ้ามีอาการปวดบวมให้ใช้เจลเย็นหรือผ้าชุบน้ำเย็นประคบบริเวณที่ปวดให้ทำทันที และรับประทานยาแก้ปวดพาราเซตตามอลร่วมด้วยตามคำสั่งแพทย์จะช่วยบรรเทาอาการได้หลัง 24 ชั่วโมง แล้วถ้าอาการรุนแรงเพิ่มมากขึ้นให้มาปรึกษาแพทย์

3.  อาการไข้ ตัวร้อน

     มักเกิดในวัคซีนคอตีบ ไอกรน บาดทะยัก ผู้ปกครองควรเช็ดตัวเด็กด้วยผ้าชุบน้ำอุ่นบิดหมาดๆ พักผ้าตามซอกคอ ข้อพับต่างๆ และอาจให้รับประทานยาตามคำสั่งแพทย์ร่วมด้วย แต่ถ้ามีอาการไข้เกิน 2 วัน ควรมาพบแพทย์เพื่อตรวจซ้ำ

4.  ไอ น้ำมูก ผื่น

     อาการไอ น้ำมูก หรือผื่น อาจพบหลังรับวัคซีนในกลุ่มของวัคซีนป้องกันหัด หัดเยอรมัน ไปแล้วประมาณ 5 วัน โดยมากอาการจะไม่รุนแรง แต่ถ้าเด็กมีอาการอื่นร่วมด้วย เช่น ซึม ไม่เล่น เพลียมาก ไม่ค่อยดูดนมหรือไม่รับประทานอาหาร ควรพามาพบแพทย์

5.  อาการชัก

     สาเหตุของการชักมักไม่ได้เกิดจากผลของวัคซีนโดยตรง แต่มักจะเกิดจากการที่มีไข้สูงหลังรับวัคซีน วิธีป้องกันคือหลังจากรับวัคซีนแล้วผู้ปกครองต้องคอยดูแลอย่างใกล้ชิด หากพบว่ามีไข้ต้องเช็ดตัวลดไข้/รับประทานยา อย่าปล่อยให้ไข้สูงเพราะจะทำให้เกิดอาการชักได้

อ่านเพิ่มเติม: วัคซีนที่พ่อแม่มักจะลืม แต่สำคัญ

ข้อควรรู้สำคัญเกี่ยวกับการรับวัคซีนในเด็ก

• นำสมุดบันทึกสุขภาพของเด็ก หรือสมุดวัคซีนไปด้วยทุกครั้ง เพื่อให้แพทย์ได้ดูประวัติสุขภาพและลงบันทึกติดตามการรับวัคซีนให้ครบตามกำหนด
• วัคซีนบางชนิดต้องให้มากกว่า 1 ครั้ง และอาจต้องรับอีกครั้งคราว จึงจะได้ผลในการป้องกันโรคได้เต็มที่ อย่าลืมพาเด็กมารับวัคซีนตามกำหนดนัด
• เมื่อถึงกำหนดนัด ถ้าเด็กมีไข้ ควรเลื่อนการรับวัคซีนออกไปจนกว่าอาการไข้จะหาย
• ถ้าไม่สามารถมารับวัคซีนได้ตามนัด ควรพาเด็กไปรับวัคซีนให้ครบ ไม่ว่าจะเว้นไปนานเท่าไรก็ตาม ก็สามารถให้ต่อเนื่องได้ โดยไม่ต้องเริ่มต้นใหม่
• ถ้าเด็กเคยมีอาการรุนแรงหลังรับวัคซีน เช่น ชัก ไข้สูงมาก บวม แดง บริเวณที่รับ มีผื่นลมพิษขึ้น ควรแจ้งให้แพทย์ทราบก่อนรับวัคซีนครั้งต่อไป
• หลังรับวัคซีน ควรนั่งพักรอเพื่อสังเกตอาการแพ้วัคซีนที่โรงพยาบาลอย่างน้อย 30 นาที

การรับวัคซีนของเด็กวัยแรกเกิดไปจนถึงอายุ 12 ปี นับว่าเป็นสิ่งที่พ่อแม่ไม่ควรละเลยเพราะเป็นการเสริมภูมิคุ้มกันโรคของเด็ก เพื่อป้องกันโรคร้ายต่างๆ ที่อาจเกิดขึ้นได้

แก้ไข

17/03/2565