นพ. สิทธิวุฒิ ฟูตระกูล
กุมารแพทย์
'กุมารแพทย์' แจงภัยฝุ่นพิษ PM 2.5 พร้อมแบ่งปันวิธีดูแลตนเองและลูกน้อย
January 15 / 2025
“กุมารแพทย์ รพ.รามคำแหง” แจงภัย “ฝุ่นพิษ PM 2.5”
นพ.สิทธิวุฒิ ฟูตระกูล
กุมารแพทย์ ผู้เชี่ยวชาญด้านทารกแรกเกิด
ฝุ่นพิษขนาดจิ๋วนี้มีอยู่ทั่วไปและเป็นเรื่องใกล้ตัวที่เกิดขึ้นได้ เช่น การสูบบุหรี่ ประกอบอาหารปิ้งย่าง จุดธูปเทียน แม้กระทั่งการถ่ายเอกสารหรือสาเหตุหลัก ๆ ที่ทราบกันดีอยู่แล้วคือการปล่อยควันพิษ ไอเสียจากรถยนต์และโรงงานอุตสาหกรรม การเผาไหม้เชื้อเพลิง เช่น ถ่าน การเผาแผ้วถางป่า ปฏิกิริยาของแก๊สบนชั้นบรรยากาศจากโรงไฟฟ้านิวเคลียร์และโรงงานอุตสาหกรรม โรงพยาบาลรามคำแหงจึงได้รับเกียรติจากกุมารแพทย์มาร่วมวิธีดูแลตัวเองและลูกน้อยให้พ้นภัยจากฝุ่นพิษ PM 2.5
ชนิดและความรุนแรงของฝุ่นพิษ
กรมควบคุมมลพิษได้กำหนดค่าดัชนีคุณภาพอากาศ หรือเรียกง่าย ๆ ว่า AQI ซึ่งเป็นการรายงานข้อมูลความเข้มข้นของสารมลพิษทางอากาศ 6 ชนิดรวมกัน ได้แก่ PM 2.5, PM 10, ก๊าซโอโซน (Ozone: O3 ), ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์ (CO) , ก๊าซไนโตรเจนไดออกไซด์ (NO) และก๊าซซัลเฟอร์ไดออกไซด์ (SO2)
อ้างอิงรูปภาพ : https://www.sangchaimeter.com/article/277/DIGICON_AQ-16Series
5 ระดับสีตามแบ่งความรุนแรงของฝุ่นพิษ
เพื่อให้ง่ายต่อความเข้าใจของประชาชนจึงแบ่งเป็น 5 ระดับสี โดยมีหน่วยวัดเป็นไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตรซึ่งแจกแจงได้ดังนี้
- สีฟ้า มีค่า AQI = 0-25
- สีเขียว มีค่า AQI = 26-50 ส่วน
- สีเหลือง มีค่า AQI ที่ 51-100
- สีส้ม มีค่า AQI ที่ 101-200
- สีแดง มีค่า AQI เกิน 201
หากมีระดับสีเหลืองขึ้นไปก็เท่ากับว่าเราจำเป็นต้องหลีกเลี่ยงลดการสัมผัส เฝ้าระวังสุขภาพและต้องใช้อุปกรณ์เพื่อป้องกันฝุ่นพิษจิ๋ว
ภัยจากฝุ่นพิษ PM 2.5 เพียงสูดเข้าไปก็อันตรายถึงชีวิต
กรณีของฝุ่นพิษ PM 2.5 ตัวฝุ่นจะมีขนาดอยู่ที่ 22 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตรซึ่งเทียบเท่ากับการสูบบุหรี่ 1 มวน โดยประมาณการว่าในปี 2565 ปริมาณ PM 2.5 ที่ชาวกรุงเทพมหานครได้สูดดมเข้าไปจะเทียบเท่ากับการสูบบุหรี่ 1,225 มวนต่อปีหรือเฉลี่ยวันละ 3.36 มวนต่อวัน ดังนั้นผลเสียเมื่อสูดดมเข้าไปจึงก่อเกิดการระคายเคืองที่เยื่อบุทางเดินหายใจก่อนลงลึกไปถึงถึงลมเล็ก ๆ ในปอดและแทรกซึมเข้าสู่กระแสเลือดผ่านหลอดเลือดฝอยเล็ก ๆ
ผลกระทบของฝุ่นพิษ PM 2.5 ต่อระบบอื่น
ฝุ่นพิษ PM 2.5 ส่งผลกระทบต่อระบบหายใจและระบบอื่น ๆ ของร่างกาย ดังนี้
1. สารอนุมูลอิสระจากฝุ่นพิษมีก่อความเสียหายถึงรหัสพันธุกรรม (DNA, RNA)
เนื่องจากถูกทำลายในระหว่างการแบ่งเซลล์ ทำให้ส่วนปลายสุดของโครโมโซมเทโลเมียร์ หดสั้นลงมากกว่าปกติ ทั้งยังก่อเกิดกระบวนการอักเสบตามมา
2. สารอนุมูลอิสระจากฝุ่นพิษยังยับยั้งสารซ่อมเซม DNA
ปรากฏการณ์ดังกล่าวทำให้เกิดความผิดปกติแก่ทารกในครรภ์ ทำให้เกิดการกลายพันธุ์และส่งผลให้สารอนุมูลอิสระไปสะสมที่ตับ ซึ่งตามปกติแล้วตับเป็นอวัยวะที่ทำหน้าที่เสมือนโรงงานกำจัดของเสีย โดยมีสารสำคัญหลายอย่างที่ช่วยกำจัดสารพิษ อย่างไรก็ตาม เมื่อสารสำคัญดังกล่าวเริ่มลดน้อยลงจึงส่งผลให้กำจัดพิษหรือของเสียอื่นในร่างกายได้ไม่มีประสิทธิภาพและเกิดโรคเรื้อรังอื่นตามมา
3. ฝุ่นพิษมีผลกระตุ้นให้สารอักเสบในร่างกายเข้าทำลายเซลล์
เริ่มต้นด้วยการสร้างเม็ดเลือดขาวเพิ่มสูงขึ้นจากกระบวนการอักเสบ ทำให้เกิดภูมิต้านทานของร่างกายตกต่ำ ติดเชื้อง่าย เกิดโรคภูมิแพ้และโรคเรื้อรังต่าง ๆ เช่น เบาหวาน โรคหัวใจและหลอดเลือด หลอดเลือดสมองตีบและมะเร็งต่าง ๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งมะเร็งปอด
อ่านเพิ่มเติม: ฝุ่น PM2.5 เพิ่มความเสี่ยงมะเร็งปอด
ผลกระทบที่จะเกิดกับสตรีมีครรภ์ที่มีการสัมผัสฝุ่น PM 2.5
- เพิ่มความเสี่ยงในการเกิดทารกน้ำหนักน้อย
- คลอดก่อนกำหนด
- ทารกตายเฉียบพลัน
- ภาวะเครียดของทารกในครรภ์
- เพิ่มความเสี่ยงต่อภาวะออทิสติก
- เจ็บป่วยง่าย
- เกิดความพิการในทารก โดยเฉพาะโรคหัวใจพิการแต่กำเนิด เช่น กลุ่มพวกผนังกั้นหัวใจมีรูรั่ว
- มีผลเสียต่อการเจริญเติบโตของสมอง ทำให้ขนาดสมองเล็กและพัฒนาการสมองโดยเฉพาะส่วนควบคุมการเคลื่อนไหวและกระบวนการคิดวิเคราะห์
- เพิ่มโอกาสเสี่ยงเกิดหอบหืดในมารดาที่ตั้งครรภ์ร่วมกับภาวะครรภ์เป็นพิษ
ผลกระทบหลังเกิดจากการสัมผัสฝุ่นพิษขนาดจิ๋ว PM 2.5
ฝุ่นพิษขนาดจิ๋วยังเป็นผลร้ายตามติดทารกกระทั่งถึงวัยเด็กเล็ก
- ในช่วงระหว่าง 0-3 ปีอาจมีปัญหาการหายใจผิดปกติ โดยจะเกิดภาวะง่วงนอนมากตอนกลางวัน
- เด็กแรกคลอดจะมีระบบทางเดินหายใจที่ไม่แข็งแรง ส่งผลให้ต้องดูแลในหอผู้ป่วยวิกฤตพบมากขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ
- สุขภาวะการนอนของเด็กที่ถูกรบกวน โดยเฉพาะการหายใจผิดปกติระหว่างการนอน ภาวะหยุดหายใจ ซึ่งส่งผลกระทบต่อปริมาณความเข้มข้นของออกซิเจนและอาจทำให้สมองได้รับการกระทบกระเทือนจนไม่สามารถพัฒนาได้อย่างมีประสิทธิภาพ
วิธีดูแลตนเองจาก PM 2.5
- หลีกเลี่ยง ลด และงดกิจกรรมการแจ้ง ปิดประตูหน้าต่างมิดชิดและปรับสภาพอุณหภูมิห้องไม่ให้สูงเกินไปด้วยการอากาศให้ถ่ายเทสะดวก
- สวมใส่หน้ากากอนามัยป้องกันที่สามารถกรองฝุ่นพิษ PM 2.5 หากปริมาณค่า AQI มากกว่า 100 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตรต้องสวมใส่หน้ากาก N 95
- รณรงค์การใช้ยานพาหนะที่เป็นระบบไฟฟ้าแทนการเผาไหม้เชื้อเพลิงเดิม โดยหันมาใช้รถขนส่งสาธารณะแทนรถยนต์ส่วนตัวหรือรถจักรยาน จำกัดจำนวนปริมาณยานพาหนะที่ใช้เชื้อเพลิง Fossil fuels ในเขตพื้นที่จราจรคับคั่ง
- หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่ส่งเสริมให้เกิดฝุ่นพิษ เช่น การสูบบุหรี่ จุดธูปเทียน การปรุงอาหารปิ้งย่าง
- ที่พักอาศัยติดตั้งเครื่องปรับอากาศหรือเครื่องฟอกอากาศที่มีประสิทธิภาพกำจัดฝุ่นพิษ PM 2.5 ได้และหมั่นล้างทำความสะอาดให้ระบายอากาศได้ดีอยู่เสมอ
- เสริมระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย เช่น ออกกำลังกายอย่างน้อย 150 นาทีต่อสัปดาห์ หรือ 30 นาทีต่อวัน 5 วันต่อสัปดาห์ โดยให้เลี่ยงการออกกำลังกายในที่แจ้งถ้าค่า AQI มากกว่า 50
- รับประทานอาหารผัก ผลไม้ที่อุดมด้วยวิตามินเอ ซีและอี ดื่มน้ำอย่างน้อย 8- 10 แก้วต่อวัน...พักผ่อนนอนหลับให้เพียงพอ 8 ชั่วโมงต่อวัน ลดความเครียด มีอารมณ์แจ่มใสอยู่เสมอ
- สร้างเมืองพื้นที่สีเขียว เพื่อดูดซับปริมาณฝุ่นในอากาศได้มากขึ้น
สตรีมีครรภ์โดยเฉพาะอย่างยิ่งอายุครรภ์น้อยกว่า 6 เดือนควรระมัดระวังและหลีกเลี่ยงการออกไปสัมผัสฝุ่นพิษจิ๋ว หากมีกิจกรรมกลางแจ้งควรตรวจสอบค่าดัชนีคุณภาพอากาศควรสวมหน้ากากอนามัยป้องกันไว้เสมอหากจำเป็นต้องออกไปสัมผัสอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้
ข้อมูลโดย
แผนที่ Google Maps
โรงพยาบาลรามคำแหง
436 ถ. รามคำแหง แขวงหัวหมาก เขตบางกะปิ กรุงเทพฯ 10240
1512, 02-743-9999
แฟกซ์ 0 2374 0804
support@ram-hosp.co.th
