'โรคอ้วน' จุดเริ่มต้นสู่หลากโรคและการรักษาสมัยใหม่

 

 

 

     ปัจจุบันความอ้วนได้กลายเป็นโรคชนิดหนึ่งที่ต้องได้รับการดูแลและรักษา เพราะโรคอ้วนสามารถก่อเกิดได้หลากโรค ซึ่งองค์การอนามัยโลก (WHO) นิยามคำว่า "โรคอ้วน" (Obesity) ไว้ว่า "เป็นภาวะที่ร่างกายสะสมไขมันตามส่วนต่าง ๆ เกินกว่าปกติจนเป็นปัจจัยเสี่ยงหรือเป็นสาเหตุให้เกิดโรคที่ส่งผลต่อสุขภาพเป็นความเจ็บป่วยและอาจเป็นสาเหตุให้เสียชีวิตได้"

 

 

 

 

 

โรคอ้วน (Obesity)

     โรคอ้วน (Obesity) เป็นภาวะน้ำหนักตัวเกินหรือสัดส่วนไขมันในร่างกายมากกว่าปรกติ ทั้งยังเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดโรคต่าง ๆ ได้มากมาย โดยเฉพาะโรคอ้วนลงพุง (Metablic Syndrome) มักเป็นชนิดที่พบได้บ่อย แพทย์สามารถวินิจฉัยได้จากการตรวจร่างกายและการตรวจทางห้องปฏิบัติการ

 

วิธีสำรวจตัวเองเบื้องต้นว่าเป็น 'โรคอ้วน' หรือไม่

หากตรวจพบอย่างน้อย 3 ใน 5 ข้อก็มีแนวโน้มเป็นโรคดังกล่าว 

 

1.  การวัดขนาดรอบเอว

โดยเฉพาะบริเวณสะดือในท่ายืนเท้าทั้ง 2 ข้าง ห่างกัน 10 เซนติเมตร ช่วงหายใจออก
 

• เพศชาย ไม่เกิน 90 เซนติเมตร
• เพศหญิง ไม่เกิน 80 เซนติเมตร

 

2.  การวัดระดับไขมันไตรกลีเซอไรด์ (Triglyceride)

     หากตรวจวัดจนพบว่าระดับไขมันไตรกลีเซอไรด์นั้น มากกว่า หรือ เท่ากับ 150 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร ก็เป็นตัวบ่งชี้ถึงภาวะน้ำตาลในเลือดสูง นอกเหนือจากนี้แพทย์ยังต้องวัดค่าระดับไขมัน HDL Cholesterol ร่วมด้วย ซึ่งจำแนกตามเพศสภาพได้ดังต่อไปนี้

 

ระดับไขมัน HDL cholesterol

• น้อยกว่า 40 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตรในเพศชาย
• น้อยกว่า 50 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตรในเพศหญิง

 

3. การตรวจวัดอื่น

• ระดับความดันโลหิต มากกว่า หรือ เท่ากับ 130/85 มิลลิเมตรปรอท
• ระดับน้ำตาลในเลือดหลังอดอาหาร มากกว่า หรือ เท่ากับ 100 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร 

 

 

 

 

 

สาเหตุของโรคอ้วน

• กรรมพันธุ์ บางครอบครัวมีแนวโน้มจะอ้วนกันทั้งหมด ซึ่งอาจเกิดจากการเลี้ยงดู สภาพแวดล้อมและการใช้ชีวิตร่วมกัน โดยเฉพาะการรับประทานอาหารแบบเดียวกัน
• การรับประทานอาหาร หากรับประทานอาหารที่มีพลังงานสูงเป็นประจำโดยเฉพาะแป้งและไขมัน และรับประทานมากเกินความต้องการของร่างกาย
• ยาบางอย่าง ทำให้ความอยากอาหารมากขึ้น เช่น ยาทางจิตเวช ยาที่ใช้รักษาโรคเบาหวาน ยากลุ่มสเตียรอยด์ (Steroid)
• โรคบางอย่าง โดยเฉพาะโรคที่เกี่ยวกับต่อมไร้ท่อ ได้แก่ โรคต่อมไทรอยด์และโรคต่อมหมวกไต
• สิ่งแวดล้อม ด้านวัฒนธรรมและการใช้ชีวิตของแต่ละประเทศและเผ่าพันธุ์
• การดื่มสุรา และสูบบุหรี่
• ภาวะเครียด บางคนมีความผิดปกติทางจิตใจทำให้รับประทานอาหารมากขึ้น

 

 

 

---

ปัจจุบันความก้าวหน้าทางด้านเทคโนโลยีทำให้คนอายุน้อย มีสิ่งอำนวยความสะดวกมากมายจนบางครั้งก็อาจหลงลืมออกกำลังกาย

---

 

 

 

 

 

ผลกระทบต่อสุขภาพจากโรคอ้วน ทำให้เกิด

• โรคความดันโลหิตสูง
• ภาวะไขมันในเลือดผิดปกติ
• โรคเบาหวาน
• โรคหัวใจและหลอดเลือด
• โรคไตเรื้อรัง
• โรคมะเร็ง ได้แก่ มะเร็งเยื่อบุมดลูก รังไข่ มะเร็งเต้านม มะเร็งลำไส้
• ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ
• กรดไหลย้อน
• โรคข้อเข่าเสื่อม
• โรคประจำเดือนผิดปกติ

 

โรคอ้วนทำให้เกิดโรคเบาหวานได้อย่างไร?

มีการศึกษาพบว่า

 

• โรคอ้วนระดับ 1 มีโอกาสเกิดโรคเบาหวานได้มากกว่าระดับปกติ 2 เท่า
• โรคอ้วนระดับ 2 มีโอกาสเกิด 5 เท่า
• โรคอ้วนระดับ 3 มีโอกาสเกิด 10 เท่า

 

 

---

หมายเหตุ โรคอ้วนทำให้เกิดภาวะดื้อต่อฮอร์โมนอินซูลิน เซลล์ไขมันที่เพิ่มขึ้นทำให้ตัวรับอินซูลินที่ผนังเซลล์ทำงานไม่ดี กลูโคสจะเข้าเซลล์ได้ไม่ดี ระดับน้ำตาลกลูโคสในเลือดก็จะสูงขึ้น

 

 

 

 

 

 

การรักษาโรคอ้วน

• การควบคุมน้ำหนักตัว ต้องทำตั้งแต่รู้สึกตัวว่ามีน้ำหนักเกิน เช่น เสื้อผ้าที่ใส่อยู่ประจำเริ่มคับอย่าปล่อยให้อ้วน เพราะจะเป็นปัญหาที่แก้ไขได้ยากมาก
• การฝึกวินัยในการดูแลตัวเอง และมีสำนึกของสุขภาพที่ดี และการมีบุคคลิกภาพที่ดีด้วย
• การเลิกดื่มเครื่องดื่มที่มีปริมาณน้ำตาลสูง หรือแอลกอฮอล์สูง
• การลดทานอาหารบางประเภทลงอย่างค่อยเป็นค่อยไป โดยเฉพาะอาหารประเภทแป้งและไขมัน เพิ่มอาหารประเภทเส้นใย เช่น ผักและผลไม้ที่ไม่หวาน ไม่ทานจุกจิก
• การเคลื่อนไหวร่างกายในชีวิตประจำวันให้มากขึ้น เช่น ใช้บันไดแทนลิฟต์
• การพยายามออกกำลังกายทุกวัน อย่างน้อย 30 นาที
• การตรวจร่างกายและตรวจทางห้องปฏิบัติการ เพื่อดูว่ามีโรคแทรกซ้อนที่เกิดจากความอ้วนหรือยัง เช่น เบาหวาน , ไขมันในเลือดสูง
• การรักษาด้วยยา เพื่อลดน้ำหนักตัวภายใต้การดูแลของแพทย์
• การผ่าตัดกระเพาะอาหาร เนื่องจากเป็นการลดน้ำหนักในอีกวิธี โดยแพาทย์จะผ่าตัดลดขนาดกระเพาะอาหารให้มีขนาดเล็กลง เมื่อกระเพาะอาหารมีขนาดเล็กลงจึงส่งผลให้สามารถจำกัดปริมาณอาหารที่รับประทานพร้อมลดฮอร์โมนแห่งความหิว

 

 

 

 

 

การรักษาโรคอ้วนด้วยยา

1.  ยาดักไขมันจากทางเดินอาหาร

     ได้แก่ ยา Orlistat

 

2.  ยารับประทานเพื่อลดระดับน้ำตาลในเลือด

     การใช้ยารับประทานเพื่อลดระดับน้ำตาลในเลือดมีส่วนช่วยยับยั้งการดูดซึมกลับของน้ำตาลที่ไต ทำให้ร่างกายสามารถขับน้ำตาลออกทางปัสสาวะ ซึ่งส่งผลให้ระดับน้ำตาลในเลือด น้ำหนักตัว และแคลอรี่ในร่างกายก็ลดลงไปด้วย

 

3.  ยาฉีด

     เพื่อลดระดับน้ำตาลในเลือด (ที่ไม่ใช่อินซูลิน) ยาฉีดเป็นยาที่มีโครงสร้างคล้ายกับฮอร์โมนที่หลั่งออกมาจากระบบทางเดินอาหาร ออกฤทธิ์ลดระดับน้ำตาลในเลือด ด้วยการช่วยให้ฮอร์โมนอินซูลินซึ่งผลิตจากตับอ่อนทำงานได้ดีขึ้น ขณะเดียวกันยาที่คล้ายฮอร์โมนดังกล่าวก็ออกฤทธิ์ยับยั้งความรู้สึกหิวในสมอง ลดทอนการเคลื่อนไหวของกระเพาะอาหาร ทำให้ผู้นั้นรู้สึกอิ่มได้ด้วยฤทธิ์ของยา

 

 

 

ประสิทธิภาพของยาชนิดฉีด

     ผลการศึกษาพบว่ายาที่คล้ายฮอร์โมนจากระบบทางเดินอาหารสามารถลดอุบัติการณ์การเกิดโรคหัวใจของผู้ป่วยโรคเบาหวานได้ด้วย หากใช้ยาอย่างสม่ำเสมอภายใต้การดูแลของแพทย์
 

• คณะกรรมการอาหารและยาของประเทศสหรัฐอเมริกา (U.S-FDA) ได้กำหนดข้อบ่งชี้ของยาฉีดที่คล้ายฮอร์โมนจากระบบทางเดินอาหาร เพื่อเป็นยาลดน้ำหนักตัวแก่ผู้ป่วยโรคอ้วนซึ่งอาจเป็นอันตรายต่อสุขภาพ
• โดยสรุป การรักษาโรคอ้วนและโรคเบาหวานมีแนวทางเดียวกันคือการควบคุมอาหาร การออกกำลังกาย ซึ่งเป็นหลักสำคัญ การให้ยาจะเป็นตัวเสริมช่วยรักษาให้ได้ผลดียิ่งขึ้น

 

ขั้นตอนการใช้ยาฉีดและระยะเวลา

     แพทย์จะเริ่มให้ยาแก่ผู้ป่วยจากขนาดน้อย 0.6 มิลลิกรัม ประมาณ 1 สัปดาห์ ก่อนค่อย ๆ เพิ่มเป็น 1.2 , 1.8 , 2.4 อย่างละ 1 สัปดาห์ ขนาดที่ให้สูงสุด 3 มิลลิกรัม โดยประเมินดูจากน้ำหนักตัวตั้งแต่เดือนแรกที่แพทย์ให้ได้ ถ้าน้ำหนักไม่ลดลงมากกว่า 4% ของน้ำหนักตัวเดิม แพทย์ต้องพิจารณาปัจจัยอื่น เช่น การคุมอาหาร การออกกำลังกายร่วมในความดูแลของศูนย์ดูแลสุขภาพและน้ำหนัก

 

 

 

---

การรักษาโรคอ้วนและโรคเบาหวานมีแนวทางเดียวกันคือการควบคุมอาหาร การออกกำลังกาย ซึ่งช่วยเสริมการรักษาให้ได้ผลดียิ่งขึ้น

---

 

 

 

 

การออกกำลังกายช่วยลดเสี่ยงโรคอ้วน

     การออกกำลังกายเป็นวิธีที่ดี หากทำเป็นอย่างสม่ำเสมอจะทำให้ร่างกายมีการเผาผลาญพลังงานเพิ่มขึ้น ช่วยลดปริมาณไขมันที่สะสมในช่องท้องและใต้ผิวหนังให้น้อยลงได้ แถมยังช่วยให้ร่างกายแข็งแรง ลดความเสี่ยงการเกิดโรคต่าง ๆ ที่มากับความอ้วน และที่สำคัญช่วยให้เราสามารถลดหรือควบคุมน้ำหนักที่เห็นผลได้ชัดเจนที่สุด 

 

ติดต่อเพิ่มเติม

แผนกฟื้นฟูสมรรถภาพหัวใจและปอด เปิดให้บริการที่ อาคาร 3 ชั้น 10 โรงพยาบาลรามคำแหง ตั้งแต่เวลา 07.00-20.00 น. ทุกวัน โทร. 027439999 ต่อ 3040