การตรวจสุขภาพของทารกในครรภ์ ดิ้นมากหรือน้อยก็สำคัญ

พญ. ธิตินันท์ ตัณสถิตย์

สูติ-นรีเวช สาขาเวชศาสตร์มารดาและทารกในครรภ์

     คุณแม่ตั้งครรภ์จะเริ่มรู้สึกถึงการเคลื่อนไหวในช่วงสัปดาห์ที่ 16-20 ของการตั้งครรภ์โดยอาการลูกดิ้นในช่วงแรกจะให้ความรู้สึกเหมือนปลาตอดอยู่ภายในท้อง บ้างก็รู้สึกเหมือนเส้นประสาทกระตุกเบา ๆ การขยับตัวของทารกจะมีทั้งการเตะ ต่อย การพลิกตัวและม้วนตัว

การดิ้นของทารกในช่วงแรก

     ช่วงแรกทารกในครรภ์จะขยับตัวเพียงเล็กน้อยและไม่บ่อย แต่เมื่อเข้าสู่ช่วงของการตั้งครรภ์ไตรมาสที่ 2 (อายุครรภ์ 4-6 เดือน) ทารกจะขยับตัวมากขึ้น ทำให้คุณแม่สามารถรับรู้การเคลื่อนไหวของเด็กได้อย่างชัดเจนและบ่อยมากขึ้น แต่เนื่องจากทารกยังมีขนาดตัวเล็กและน้ำคร่ำยังมีปริมาณมากอยู่ ทำให้คุณแม่ไม่สามารถรับรู้การขยับตัวได้ทุกครั้ง คุณแม่เพียงสังเกตว่าทารกดิ้นทุกวันก็เพียงพอแล้ว

ช่วงที่ทารกดิ้นบ่อยขึ้น

     เมื่อทารกอายุครรภ์มากกว่า 28 สัปดาห์ขึ้นไป คุณแม่จะรับรู้การเคลื่อนไหวของเด็กได้ชัดขึ้น การสังเกตความถี่ของการดิ้นของทารกจะต้องทำในช่วงเวลาที่เด็กมักจะขยับตัวมากที่สุด โดยเมื่อถึงช่วงเวลานั้น ให้คุณแม่นั่งหรือเอนหลังลงกับเก้าอี้ที่นั่งสบาย โดยให้ทารกแนบกับตัวคุณแม่ จากนั้นให้นับจำนวนการดิ้นของทารกที่รู้สึกได้ซึ่งไม่ควรต่ำกว่า 8 ครั้งในระยะเวลา 2 ชั่วโมง

หากน้อยกว่านี้ควรมาพบแพทย์ เพื่อตรวจเพิ่มเติม ควรนับลูกดิ้นแบบนี้ทุกวันกระทั่งคลอด อีกวิธีหนึ่งคือนับจำนวนครั้งของการดิ้น ใน 1 ชั่วโมงหลังจากรับประทานอาหารเสร็จใหม่ๆ ซึ่งไม่ควรต่ำกว่า 4 ครั้งใน 1 ชั่วโมง

วิธีปลุกให้ลูกตื่นมาเล่นกัน

หลังอายุครรภ์ 24 สัปดาห์ เราสามารถกระตุ้นการเคลื่อนไหวของลูกได้ ด้วยวิธีง่ายๆที่มีความปลอดภัย

• ใช้มือกดลงบนท้องด้านใดด้านหนึ่งเบา ๆ  หลังจากนั้น สังเกตได้ว่าลูกมีการตอบสนองกลับมา รับรู้การทักทายของแม่
• หลังรับประทานอาหาร คุณแม่ได้รับสารอาหารหรือน้ำตาลเข้าไปสักพัก เขาก็จะเริ่มดิ้นราวกับชอบใจ (อย่างไรก็ตามการรับประทานของหวานมากเกินไป อาจมีความเสี่ยงที่จะเป็นเบาหวานขณะตั้งครรภ์ได้)
• เปิดเพลงที่ลูกคุ้นเคย หรือได้ยินเสียงคุยของคุณพ่อคุณแม่ที่เป็นเสียงที่คุ้นเคย เช่น เพลงกล่อมเด็ก หรือมีจังหวะสนุก เสียงสวดมนต์ เป็นต้น
• เปลี่ยนท่านอน ท่านอนหงายจะทำให้คุณแม่รู้สึกถึงการดิ้นของทารกได้มากขึ้น หรืออาจนอนตะแคงซ้ายเป็นท่าที่ทำให้เลือดไหลเวียนได้ดีขึ้น

สาเหตุที่ลูกไม่ดิ้นหรือดิ้นน้อย

• อาจอยู่ในช่วงเวลาหลับ โดยวงจรหลับตื่นของทารกในครรภ์จะประมาณ 20-40 นาที ก็จะตื่นมาเล่นอีกครั้ง คุณแม่ควรนับลูกดิ้นต่ออีก 1 ชั่วโมง
• แม่ได้รับประทานยาบางอย่างที่ทำให้ทารกง่วง เช่น ยาลดน้ำมูก ยาแก้แพ้หรือยาคลายกล้ามเนื้อ เป็นต้น
• ทารกมีความผิดปกติเกิดขึ้นแล้ว เช่น ขาดออกซิเจน การกดทับสายสะดือ ทารกเติบโตช้าในครรภ์ ทารกอยู่ในพื้นที่แคบมากๆ เช่น น้ำคร่ำน้อย ควรรีบไปโรงพยาบาล

อาการผิดปกติที่ควรต้องรีบมาพบแพทย์

• อายุครรภ์น้อยกว่า 28 สัปดาห์ ทารกไม่ดิ้นเลยแม้แต่ครั้งเดียวติดต่อกัน 12 ชั่วโมง
• อายุครรภ์มากกว่า 28 สัปดาห์ ทารกดิ้นน้อยกว่า 3-4 ครั้งต่อชั่วโมง เป็นเวลา 2 ชั่วโมงติดต่อกัน

อ่านเพิ่มเติม: การตรวจอัลตราซาวด์ 4 มิติ ติดตามการเจริญเติบโตทุกช่วงอายุครรภ์

การดิ้นของลูก บ่งบอกถึงความสมบูรณ์แข็งแรงของลูกน้อยในครรภ์ การนับลูกดิ้นจึงเป็นสิ่งสำคัญที่คุณแม่ต้องใส่ใจ